Η νεοκλασική αρχιτεκτονική του Αστακού

 

 Η νεοκλασική αρχιτεκτονική του Αστακού 

 Χάρτης στον οποίο παρουσιάζονται με πράσινο χρώμα τα όρια του υφιστάμενου μέχρι τότε ιστορικού τόπου ενώ με κόκκινο τα όρια του προτεινόμενου ιστορικού τόπου.
Πηγή: Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδας, φ.β, Ν. Αιτωλοακαρνανίας, Επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου

Χάρτης στον οποίο με γκρι χρώμα παρουσιάζονται οι διατηρητέες αστικές κατοικίες ο μεγαλύτερος αριθμός των οποίων συγκεντρώνεται στο κέντρο της πόλης, γύρω από την πλατεία Αγίου Νικολάου και την παραλιακή οδό Βασιλέως Γεωργίου.

👇ΠΗΓΗ:   http://astakos-photos.blogspot.com/2011/02/blog-post.html

 

Το νεοκλασικό Φάρρου (πρώην Κλοζoρή) στην πλατεία Αγίου Νικολάου. Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού το μνημείο χρειάζεται ειδική κρατική προστασία "γιατί είναι ένα θαυμάσιο νεοκλασικό οικοδόμημα που παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον με τη συμμετρία της όψης, τα αετώματα που στέφουν και τα τρία τμήματα της όψης, τις παραστάδες που χωρίζουν τα ανοίγματα και των δύο ορόφων, το μαρμάρινο μπαλκόνι και τις εντυπωσιακές πόρτες του ισογείου με τα διαδοχικά τοξωτά πλαίσια". 

 

Το εσωτερικό είναι εξίσου εντυπωσιακό και διατηρεί την αίγλη της ελληνικής μπελ-επόκ και του παλιού αρχοντικού Αστακού των καραβοκυραίων και των εμπόρων. 

Κτίστηκε το 1876 και αγοράστηκε από τον σημερινό ιδιοκτήτη το 1951. Διατηρητέο από το 1981 και ανακαινισμένο από το 2011, μαζί με τα γύρω νεοκλασικά δίνει ξεχωριστό χρώμα στην πλατεία.

Το νεοκλασικό της Κοινοτικής Βιβλιοθήκης (Σπανόπουλου) στην Πλατεία Αγίου Νικολάου. Διώροφο, με έντονα νεοκλασικά χαρακτηριστικά στις όψεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μαρμάρινοι εξώστες, τα τραβηχτά επιχρίσματα και το τοξωτό θύρωμα της εισόδου.
Διατηρητέο από το 1988.

 Νεοκλασικό κτίριο με όψη στην πλατεία Αγίου Νικολάου και στην πάροδο προς την οδό Καρασεβδά. Διώροφο και λιθόκτιστο, με νεοκλασική οργάνωση στις όψεις. Στο ισόγειό του στεγάζεται κατάστημα με υδραυλικά και είδη υγιεινής. Διατηρητέο από το 1988.

 Το νεοκλασικό Νικήτα. Όψη στην πλατεία Αγίου Νικολάου και στην πάροδο προς την οδό Καρασεβδά. Διώροφο λιθόκτιστο, με επιμελημένη εμφανή λιθοδομή. Χαρακτηριστικοί οι συνεχείς μαρμάρινοι εξώστες. Διατηρητέο από το 1988, υπό ανακαίνιση το 2011.

Το νεοκλασικό Νικήτα (Μιλεούνη) στην πλατεία Αγίου Νικολάου. Διώροφο κτίριο, με πέτρινη βάση και νεοκλασικά χαρακτηριστικά στις όψεις. Διατηρητέο από το 1988.

 

Το νεοκλασικό Καρασεβδά στην ομώνυμη οδό, με όψη και στην πάροδο προς την πλατεία Αγίου Νικολάου. Διώροφο, με χαρακτηριστικούς μαρμάρινους εξώστες και χαρακτηριστικές μαγαζόπορτες. Ενδιαφέρον είναι το μεταλλικό στέγαστρο του ισογείου. Διατηρητέο από το 1988.

Το νεοκλασικό Κότταρη στη γωνία Καρασεβδά και Ομήρου. Διώροφη οικοδομή, με συνεχείς μαρμάρινους εξώστες με ανάγλυφα φουρούσια, ενδιαφέροντα ανοίγματα στο ισόγειο και ταινία επίστεψης. Το ισόγειο ανακαινιστεί πρόσφατα και στεγάζει οδοντιατρείο. Διατηρητέο από το 1988.

 Το νεοκλασικό Ξινόπουλου στη γωνία των οδών Καρασεβδά και Ομήρου, ιδιοκτησίας πλέον του Δήμου Ξηρομέρου. Διώροφη λιθόκτιστη οικοδομή που χαρακτηρίζεται από νεοκλασική οργάνωση στις όψεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι συνεχείς εξώστες με τα ανάγλυφα φουρούσια. 

Το κτίριο στέγασε προσωρινά το Μουσικό Σύλλογο "Απόλλων" και η πρόθεση είναι να αξιοποιηθεί ως μέγαρο για τις δημοτικές συνεδριάσεις. Διατηρητέο από το 1988.

Το νεοκλασικό Φάρου στη γωνία των οδών Καρασεβδά και Ομήρου. Διώροφο, με έντονα νεοκλασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά. 

 

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι συνεχείς μαρμάρινοι εξώστες, η εναλλαγή θυρών-παραθύρων στο ισόγειο και η τοξωτή είσοδος με το μαρμάρινο θύρωμα που μας πληροφορεί για το έτος κτίσεως (1876). Διατηρητέο από το 1988.

 Το νεοκλασικό του παλιού Δημαρχείου. Ανακαινισμένο σήμερα και με όμορφα χρώματα, κοσμεί τη γωνία των οδών Καρασεβδά και Βασιλέως Κωνσταντίνου. Διώροφο, με νεοκλασική οργάνωση στις όψεις και όμορφους πέτρινους εξώστες. Διατηρητέο από το 1988.

 

Το νεοκλασικό Μαρίνη στην οδό Έλλης. Διώροφο, λιθόκτιστο με εμφανή επιμελημένη λιθοδομή. Στο παρελθόν στέγασε σχολική μονάδα. Διατηρητέο από το 1988.

Το νεοκλασικό Μαγγίνα με τις δύο προσόψεις: στην οδό Έλλης (επάνω φωτό) και στην πάροδο Εθνικής Αντίστασης (κάτω). 

 

Επιμελημένη λιθοδομή και χαρακτηρίζεται από τη συμμετρική οργάνωση των όψεων, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοξωτή εξώθυρα. Ίσως το πιο κακοδιατηρημένο νεοκλασικό. Διατηρητέο από το 1988.

Το αρχοντικό Πεταλά, πρώην τοπικό υποκατάστημα της Αγροτικής Τράπεζας και της Τράπεζας Πειραιώς στη γωνία των οδών Έλλης και Εθνικής Αντίστασης. 

 

Λιθόκτιστο, με έντονα νεοκλασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιμελημένη λιθεπένδυση στην πρόσοψη, οι εξώστες και τα τοξωτά ανοίγματα. Διατηρητέο από το 1988. Εκτός από οικία και τραπεζικό κατάστημα, διατέλεσε και διδακτήριο.

Το νεοκλασικό Ζούλα στην οδό Εθνικής Αντίστασης 16. Διώροφη οικοδομή, λιθόκτιστη με επιμελημένη εμφανή λιθοδομή. Κτισμα του 1865, με ανάγλυφα λαϊκά και νεοκλασικά γνωρίσματα στις όψεις. Διατηρητέο από το 1988.

Το νεοκλασικό Μπούρα στην οδό Εθνικής Αντίστασης. Διώροφη οικοδομή, με λιτότητα και νεοκλασικά χαρακτηριστικά στις όψεις. Διατηρητέο από το 1988.

Το νεοκλασικό Χασάπη (πρόσοψη οδού Εθνικής Αντίστασης) με είσοδο από την παραλιακή οδό Βασιλέως Γεωργίου και πλαϊνή όψη στην οδό Παυσανίου. Χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό ανοιγμάτων στον όροφο και από συνεχείς μαρμάρινους εξώστες. Διατηρητέο από το 1988.

 Το νεοκλασικό Σαμαρά (πρώην Στράτου) στην παραλιακή οδό Βασιλέως Γεωργίου, μπροστά από την πλαζ. Διώροφο κτίσμα, με επιμελημένα νεοκλασικά χαρακτηριστικά στις όψεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το θύρωμα της αυλόπορτας με επιμελημένη καγκελόπορτα, η μαρμάρινη σκάλα και τα γύψινα διακοσμητικά των όψεων. Διατηρητέο από το 1988 και πλήρως ανακαινισμένο από το 2009.

Το νεοκλασικό Νικήτα στην πλατεία Αγίου Νικολάου, ένα από τα πιο όμορφα σπίτια της κωμόπολης.

 Το νεοκλασικό Λαϊνά, πρώην ξενοδοχείο "Ακτή". Όψεις στην παραλιακή οδό Βασιλέως Γεωργίου, στην Εθνικής Αντίστασης και στην Ομήρου.  Διατηρητέο από το 1988.

Νεοκλασική οικία "Άνεσις" (ιατρού Φάρου) στην οδό Εθνικής Αντίστασης, ανηφορικά προς το Χοβολιό. Ανηγέρθη το 1928 και κηρύχθηκε διατηρητέο το 1988.

Νεοκλασικό Φ. Νικήτα στη γωνία των οδών Βασιλέως Γεωργίου και Βασιλέως Κωνσταντίνου. Το ισόγειο στεγάζει σήμερα εμπορικό κατάστημα.

Νεοκλασική οικία με περίτεχνα διακοσμητικά στοιχεία και ανεπίχριστη λιθοδομή στην παραλιακή οδό Βασιλέως Γεωργίου

 

Η οικία Βασιλείου Κλαδευτήρα

 

Η οικία Μαργώνη-Τριλίβα

 

'Αλλες οικίες με νεοκλασικά στοιχεία (μη διατηρητέες):

 

Η νεοκλασική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα έχει τις ρίζες της στην οθωνική εποχή οπότε χτίζονται τα βασιλικά ανάκτορα, η σημερινή Βουλή των Ελλήνων. Το κτήριο της Βουλής είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ρομαντικού κλασικισμού με ευθείες γραμμές, απλά γεωμετρικά σχήματα και προτίμηση στη μονοχωρωμία. 

 

Αετώματα, παραστάδες, επανάληψη στοιχείων σε κάθετο και οριζόντιο άξονα είναι τα χαρακτηριστικά μιας ολόκληρης εποχής, όπως αποδόθηκαν από τον περίφημο αρχιτέκτονα Κλέανθη. 

 

Την εποχή του άλλωστε δημιουργούνται αρκετά από τα πιο γνωστά νεοκλασικά κτήρια της Αθήνας. Ήταν αυτός αλλά και οι Λ. Καυταντζόγλου, Π.Κάλκος και Δ.Ζέζος που δίνουν όμορφη όψη στην Αθήνα της εποχής. 

 

Η αυστηρή μορφή του οθωνικού νεοκλασικού κτίσματος τερματίζεται με την Έξωση του Όθωνα και την άνοδο του Γεωργίου Α΄. Τότε σχεδιάζει κτήρια για λογαριασμό των Γλύξμπουργκ ο Δανός Th. Hansen. Η νεοκλασική αρχιτεκτονική αρχίζει να παρουσιάζει όμορφα διακοσμητικά στοιχεία μπαρόκ και ροκοκό και κορυφώνεται με τις δημιουργίες του Ernst Ziller. 

 

Έλικες, ακροκέραμα, ανθέμια, φουρούσια από μάρμαρο, επίκρανα, ανάγλυφα και ολόγλυφα βρίσκουν πλέον τη θέση τους στη νέα μορφή αρχιτεκτονικής. Κυρίαρχο χρώμα ήταν η ώχρα ενώ οι λεπτομέρειες συχνά βάφονταν λευκές, γαλάζιες ή σε αποχρώσεις του κόκκινου. 

 

Η όμορφη εικόνα που παρουσίαζε η πρωτεύουσα στα τέλη του 19ου αιώνα δεν άφησε ασυγκίνητους τους Έλληνες των άλλων περιοχών. Ερμούπολη, Άργος, Ναύπλιο, Καστοριά, Ιωάννινα και άλλες πόλεις γρήγορα υιοθετούν το νέο στυλ. 

 

Στα αστικά και ημιαστικά κέντρα η ανερχόμενη εμπορική τάξη χτίζει σπίτια-κοσμήματα της περιοχής της και οι μικρές πόλεις της Ελλάδα των χιλίων προβλημάτων προσπαθούν να μιμηθούν τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Κάπως έτσι φτάνουμε στον Αστακό των καραβοκυραίων με τα περίτεχνα νεοκλασικά. 

 

Ως διατηρητέες οικίες νεοκλασικής τεχνοτροπίας σε όλον τον Αστακό έχουν χαρακτηριστεί συνολικά 25, εκ των οποίων οι 24 μέσα στην κωμόπολη και μία (συγκρότημα Κατσαμπούρη) στο Πλατυγυάλι. Οι νεοκλασικού τύπου οικίες όμως είναι περισσότερες. Πολλές από αυτές έχουν όμορφες τοιχογραφίες στο εσωτερικό τους, περίτεχνα διακοσμημένες οροφές και αξιοπρόσεκτες διακοσμητικές λεπτομέρειες. 

 

Είναι διώροφα ή τριώροφα και η εσωτερική τους λιθοδομή από αστακιώτικη πέτρα καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα σοβά. Στα πρότυπα της β΄ περιόδου της ελληνικής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, οι αστακιώτικες οικίες έχουν ως κυρίαρχο χρώμα την ώχρα.

 

Άλλα κατοικούμενα και καλοδιατηρημένα, άλλα ακατοίκητα και αφημένα στη μοίρα τους, τα νεοκλασικά του Αστακού μαρτυρούν την παλιά αίγλη του τόπου και την αρχοντιά των παλιών Αστακιωτών. Καραβοκυραίοι και έμποροι οι περισσότεροι, πλούτισαν από τη μεταφορά και το εμπόριου του βελανιδιού της περιοχής. 

 

Η παρακμή των νεοκλασικών προήλθε από έναν συνδυασμό γεγονότων. Αρχικά από την παρακμή του θαλάσσιου εμπορίου λόγω της βελτίωσης των χερσαίων οδών οι οποίοι συν τοις άλλοις ήταν και καθαροί πλέον από ληστές. 

 

Έπειτα, από τους συνεχείς πολέμους, απελευθερωτικούς και εμφύλιους οι οποίοι οδήγησαν σε μείωση πληθυσμού, έλλειψη εργατικών χεριών, αναγκαστική εσωτερική-εξωτερική μετανάστευση και ένδεια. Επιπρόσθετα, από την κακή κατάσταση των οικονομικών του κράτους που επηρέασε όλους τους Έλληνες. 

 

Τέλος, από την πλήρη αδιαφορία του κράτους για την επαρχία, τον αθηνοκεντρισμό και τη διαρκή βιομηχανοποίηση του λεκανοπεδίου που μέχρι τα σημερινά χρόνια τραβά σαν μαγνήτης τους νέους της επαρχίας που εγκαταλείπουν τα πατρικά τους. 

 

Ο Αστακός τού σήμερα διατηρεί το νεοκλασικό χαρακτήρα του κέντρου του, έχοντας όμως ελάχιστα σπίτια καλοδιατηρημένα και φροντισμένα. Η λαίλαπα του μπετόν και του τσιμέντου άφησε κι εδώ τη σφραγίδα της, παρουσιάζοντας κατασκευές χωρίς χαρακτήρα δίπλα σε όμορφα νεοκλασικά. 

 

 ΠΗΓΗ