Παναγιώτης Ηλ. Χολής : Ο φαύλος κύκλος παραγραφής οφειλών ...

 

Διαγραφή χρεών: «αν δεν συνοδεύεται η παραγραφή από λογοδοσία των υπηρεσιών (έλεγχοι, κυρώσεις, ευθύνες), τότε στην πράξη η αδικία μεταφέρεται στους πολίτες.»

  Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Στην Ελλάδα (και γενικά σε πολλά κράτη), τα χρέη προς το Δημόσιο παραγράφονται μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, συνήθως 20 χρόνια παλιά και τώρα στα 5 χρόνια , αν η διοίκηση δεν προβεί στις απαιτούμενες  ενέργειες για να τα εισπράξει.

Ας δούμε λίγο τι ισχύει:

Αρχικά να πούμε ότι σύμφωνα με τα όσα ακούστηκαν στο δημοτικό συμβούλιο-12/09/2025 του δήμου Ξηρομέρου οι ανείσπρακτες οφειλές ανέρχονται στα 2.500.000,00 ευρώ , ενώ άλλες πληροφορίες, επίσης επίσημες, μιλάνε για 3.000.000,00 ευρώ.   Πολλά τα λεφτά!!

- Νομικό πλαίσιο παραγραφής οφειλών προς Δήμους
Παλαιό καθεστώς (μέχρι 31/12/2018)
Οι οφειλές προς Δήμους (π.χ. ύδρευση, τέλη, πρόστιμα) παραγράφονταν σε 20 χρόνια.
Αυτό σήμαινε ότι ο Δήμος είχε 20 χρόνια από την ταμειακή βεβαίωση (δηλαδή την καταχώριση στο ταμείο του Δήμου) για να εισπράξει. Ο δικός μας Δήμος , επί 20 χρόνια, δεν τα κατάφερε σε πολύ μεγάλο βαθμό και αυτό αφήνει μεγάλο και αναπάντητο ερωτηματικό!!

Νέο καθεστώς (Ν. 5027/2023)
Για οφειλές που βεβαιώθηκαν μετά την 01/01/2019, η παραγραφή μειώθηκε σε 5 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι αν ο Δήμος δεν προβεί σε ενέργειες είσπραξης μέσα σε 5 χρόνια από την ταμειακή βεβαίωση, η οφειλή παραγράφεται. Ο δικός μας Δήμος, συνεχίζει, απ’ ότι φαίνεται ,σε μεγάλο βαθμό  να μη τα καταφέρνει ούτε σήμερα!!

Αν η οφειλή δημιουργήθηκε πριν το 2019 αλλά βεβαιώθηκε ταμειακά μετά, ισχύει το νέο καθεστώς (5ετής παραγραφή).
Αν βεβαιώθηκε πριν το 2019, ισχύει το παλιό καθεστώς (20ετής παραγραφή). Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να μάθουμε πόσα ήταν τα ανείσπρακτα, πόσα τα επίσημα βεβαιωμένα,  έως το 2019 και πόσα από το 2019 έως σήμερα και γιατί δεν εισπράχθηκαν

-Πότε ξεκινά να μετράει η παραγραφή.
Όχι από τότε που έγινε η κατανάλωση (π.χ. χρήση νερού ή χρέωση τέλους), αλλά από τότε που ο Δήμος εξέδωσε χρηματικό κατάλογο και έκανε ταμειακή βεβαίωση.
Αν ο Δήμος άργησε να το καταχωρίσει, ο χρόνος ξεκινά από εκείνη τη στιγμή.

Μέχρι πρόσφατα οι δήμοι μπορούσαν να κυνηγούν πολίτες για οφειλές ακόμα και 20 χρόνια πίσω. Αυτό θεωρήθηκε υπερβολικό και άδικο, από τον νομοθέτη, ειδικά για μικρά ποσά ή για πολίτες που δεν είχαν ποτέ ενημερωθεί σωστά και με τον νόμιμο τρόπο.

Ο νομοθέτης γι’ αυτό μείωσε το διάστημα παραγραφής σε 5 χρόνια για τις νέες οφειλές, ώστε να πιεστούν οι δήμοι να κάνουν τη δουλειά τους σωστά και στην ώρα τους, και να μην κρέμεται το βάρος επ’ αόριστον πάνω στους πολίτες.
Άρα σήμερα υπάρχει ένας πιο δίκαιος κανόνας: το Δημόσιο και οι Δήμοι έχουν περιορισμένο χρόνο να κινηθούν, αλλιώς χάνουν το δικαίωμα.

-Από μια οπτική, αυτό αποκαθιστά μια ισορροπία:
- ο πολίτης δεν είναι όμηρος μιας απεριόριστης υποχρέωσης, αλλά και οι υπηρεσίες υποχρεώνονται να λειτουργούν γρήγορα και οργανωμένα. Στο δικό μας Δήμο οι υπηρεσίες λειτουργούν γρήγορα και οργανωμένα ; Εκ του αποτελέσματος, όχι.
 
1. Είναι δίκαιο για όσους πληρώνουν στην ώρα τους;
Αίσθηση αδικίας: Ο συνεπής δημότης πληρώνει κανονικά τέλη και λογαριασμούς, ενώ κάποιος άλλος που δεν πληρώνει μπορεί τελικά να "δικαιωθεί" λόγω παραγραφής. Αυτό μοιάζει σαν να επιβραβεύεται η αμέλεια ή ακόμη και η στρατηγική καθυστέρηση, έως την παραγραφή.
Αντίλογος: «Η παραγραφή δεν είναι "δώρο" στον ασυνεπή, αλλά τιμωρία για την υπηρεσία που δεν άσκησε τα δικαιώματά της εγκαίρως. Ο συνεπής πολίτης δεν βλάπτεται άμεσα — οι υποχρεώσεις του είναι ίδιες, ούτε αυξάνονται, προς το παρόν,  επειδή κάποιος άλλος γλίτωσε.»
- Στην πράξη όμως, η "ανισότητα" δημιουργεί διάβρωση εμπιστοσύνης: αν οι πολίτες βλέπουν ότι κάποιοι γλιτώνουν, αυξάνεται ο κίνδυνος να πουν "γιατί να πληρώνω κι εγώ;". Άρα, υπάρχει ηθική αδικία και πρόβλημα κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον  επειδή δεν υπάρχει αποκατάσταση της αδικίας και τιμωρία για την υπηρεσία και τους αιρετούς ,  καταλήγει να είναι δώρο προς τον ασυνεπή και να ζημιώνεται το δημόσιο ταμείο!!!!!


2. Επιπτώσεις για τις υπηρεσίες που αδρανούν

Οικονομική ζημιά: Όταν σβήνονται χρέη, οι δήμοι ή το κράτος χάνουν έσοδα που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν έργα ή υπηρεσίες. Αυτό συχνά μεταφέρεται έμμεσα σε αυξήσεις τελών για όλους.

Διοικητική ανεπάρκεια: Η παραγραφή αναδεικνύει κενά στην οργάνωση. Πολλές φορές οι δήμοι καθυστερούν χρόνια να βεβαιώσουν οφειλές (π.χ. ύδρευση), με αποτέλεσμα να τις χάνουν. Να ζημιώνεται δηλαδή το ταμείο του δήμου!!

Έλλειψη προσωπικής ευθύνης: Σπάνια επιβάλλονται κυρώσεις στους υπαλλήλους ή αιρετούς που άφησαν τα χρέη να χαθούν.

Από τα παραπάνω προκύπτει: Δεν έχουμε μόνο ηθική αδικία αλλά καθαρή και μελετημένη αδικία για τους δημότες και καταστρατήγηση του συντάγματος περί  ίσης     μεταχείρισης και κατανομή των βαρών!!  Η απώλεια εσόδων για το κράτος  είναι αδίκημα. Το αδίκημα αυτό παραμένει ατιμώρητο, επιβραβεύοντας την  αδράνεια των υπηρεσιών και των αιρετών.

3. Πιθανές λύσεις / ισορροπία
Σαφής και σύντομη προθεσμία παραγραφής (όπως η 5ετία, που ισχύει): πιέζει τις υπηρεσίες να λειτουργούν γρήγορα. Αν θέλουν και αν μπορούν!!

Εσωτερικός έλεγχος: να ελέγχονται οι υπηρεσίες που αφήνουν οφειλές να παραγράφονται, με πειθαρχικές ευθύνες όπου υπάρχει αμέλεια. Συνήθως όμως αυτό δεν το βλέπουμε, απεναντίας βλέπουμε να μην υπάρχει καταλογισμός ευθυνών και διοικητική τιμωρία!! Κουκουλώματα όπως λένε και οι πολίτες στα καφενεία.

Διαφάνεια: να δημοσιοποιούνται στοιχεία για το πόσα χρήματα χάνονται από παραγραφές κάθε χρόνο. Αυτό ασκεί πολιτική πίεση. Στο δικό μας δήμο αυτό, προς το παρόν, δεν έχει ισχύσει και δεν ισχύει!!

Συμπέρασμα:

Για τον συνεπή πολίτη, είναι σίγουρο και αδιαμφισβήτητο , ότι υπάρχει μια κοινωνική, ηθική και οικονομική αδικία.

Για το κράτος/δήμους, η παραγραφή λειτουργεί ως μηχανισμός πειθαρχίας: τους αναγκάζει να γίνουν πιο αποτελεσματικοί.

Το "κλειδί" είναι να συνοδεύεται η παραγραφή με λογοδοσία των υπηρεσιών, αλλιώς απλώς επαναλαμβάνεται ο φαύλος κύκλος.
Η παραγραφή από νομικής άποψης είναι μηχανισμός που “βάζει τάξη” και βάζει όρια στο κράτος, αλλά από ηθικής και κοινωνικής άποψης πράγματι δημιουργεί:

Ωφελημένους: όσους δεν πλήρωσαν, περιμένοντας  το αναμενόμενο ή τυχαίο,  από την αδράνεια εσκεμμένη ή μη εσκεμμένη της υπηρεσίας και γλίτωσαν,

Αδικημένους: τους συνεπείς που πλήρωσαν εγκαίρως, χωρίς ποτέ να έχουν την “πολυτέλεια” να κερδίσουν από την αδράνεια της υπηρεσίας.

Και εδώ μπαίνει το κρίσιμο: αν δεν συνοδεύεται η παραγραφή από λογοδοσία των υπηρεσιών (έλεγχοι, κυρώσεις, ευθύνες), τότε στην πράξη η αδικία μεταφέρεται στους πολίτες.

- Δηλαδή, η παραγραφή μπορεί να είναι “νόμιμη ” ή νόμιμη ως θεσμός απέναντι στον πολίτη, αλλά γίνεται άδικη στην πράξη όταν δεν υπάρχει συνέπεια και υπευθυνότητα από τις υπηρεσίες και την πολιτική ηγεσία και ειδικά όταν δεν υπάρχει λογοδοσία και ποινές.

-Θεσμικά μέτρα για πιο δίκαιο σύστημα

1/Σύντομη αλλά αυστηρή παραγραφή (5 χρόνια) για όλους – ισχύει.

2/Οι δήμοι πρέπει να κινηθούν γρήγορα, αλλιώς χάνουν την απαίτηση.
Αυτό εξισώνει όλους τους πολίτες: αν κάποιος δεν πληρώσει, θα κινηθούν αμέσως οι διαδικασίες (όχι μετά από 10 ή 20 χρόνια).

3/Αυτόματη ενημέρωση οφειλέτη
Υποχρέωση του δήμου να στέλνει ειδοποιητήριο εντός συγκεκριμένου χρόνου (π.χ. 6 μηνών από τη βεβαίωση).σύμφωνα με όσα ορίζει η νομοθεσία(κρατικό υπάλληλο με παράδοση της βεβαίωσης στο οφειλέτη με υπογραφή παραλαβής..)
Αν δεν το κάνει, η οφειλή να θεωρείται άκυρη. Έτσι, δεν θα υπάρχουν «κρυφά χρέη» που εμφανίζονται ξαφνικά χρόνια μετά. Αν το κάνει τότε η είσπραξη των οφειλών κερδίζεται οριστικά στην έδρα του δικαστηρίου.

4/Διαφάνεια και δημοσιοποίηση στοιχείων.
Κάθε δήμος να δημοσιεύει κάθε χρόνο πόσα χρέη παραγράφηκαν και γιατί.
Αυτό ασκεί πίεση στους αιρετούς και δείχνει στους πολίτες ποιος φταίει.

5/ Ευθύνες υπηρεσιακών και αιρετών
   α/ Αν υπάρχουν μεγάλες παραγραφές λόγω αμέλειας, να υπάρχει πειθαρχικός έλεγχος.
   β/ Όχι μόνο να «σβήνεται» το χρέος, αλλά να εξετάζεται αν υπήρξε αδράνεια ή    σκοπιμότητα ή δόλος.
   γ/ Δίκαιες ρυθμίσεις για συνεπείς πολίτες
   δ/ Όσοι πληρώνουν στην ώρα τους να έχουν μικρές εκπτώσεις (πχ -15%+) ή μπόνους.

Έτσι αναγνωρίζεται έμπρακτα η συνέπεια και μειώνεται η αίσθηση αδικίας.

Με λίγα λόγια:
 
Η παραγραφή ως θεσμός είναι χρήσιμη, αλλά χρειάζεται εξορθολογισμό και λογοδοσία.

Αν δεν υπάρχει έλεγχος στις υπηρεσίες, τότε όντως μετατρέπει κάποιους σε ωφελημένους και άλλους σε κορόιδα. Τα γνωστά υποζύγια , δηλαδή!!

…και στο δήμο Ξηρομέρου απ’ ότι ακούμε δημόσια και γνωρίζουμε, τα κορόιδα είναι πολλά ..γιατί οι «έξυπνοι» με την ανοχή και πλάτες των υπηρεσιών και των δημοτικών αρχών, αφενός πολλαπλασιάζονται σαν τα μυρμήγκια, αφετέρου κάποιοι από αυτούς μας διοικούσαν και μας διοικούν, έως σήμερα ..!!!

Υ.Γ  Στο τελευταίο  δημοτικό συμβούλιο του Δήμου μας αποφασίστηκε η διαγραφή ενός σεβαστού ποσού, αλλά δεν ακούστηκε κάτι για λογοδοσία..!!. είτε από την υπηρεσία , είτε από τους υπευθύνους της  δημοτικής αρχής.

 ο φαύλος κύκλος που λέγαμε..!

Παναγιώτης Ηλ. Χολής

Δημότης Δήμου Ξηρομέρου